Ön yargılar… Bize fikri olarak hapis hayatı yaşatıp, beynimize prangalar vuran sanal canavarlardır… GNU/Linux dünyasına bile bulaşmış maalesef… Kullandıkları çekirdeğin felsefesini unutup bencil yollarına düşmüştür bazı dağıtımların bekçileri. Özgürlük nedir? Sorusuna karşı herkes kendi dağıtımının adını sayıklarken, bazı penguenler sorar: «Dağıtım nedir ve neden birbirleri ile kıyaslanır?» Esasında bu manada “Özgürlük” demek Linux çekirdeğinin üzerine kurulmuş, her bir GNU/Linux dağıtımıdır. Kısacası özgürlük demek “İstediğin dağıtımı” GNU/Linux diye kullanmak demektir. Microsoft ürünlerini geçtim… Penguenler kendi aralarında daha fazla ihtilafa düşüyorlar. Her forumda iğrendiğim tartışmalardan en büyüğü: “Hangi dağıtım daha iyi?”. Hatta isim verecek olursam. “Pardus mu Ubuntu mu?”… İnsanlara öncelikle «GNU/Linux nedir?» bunun bilinci verilmelidir diye düşünüyorum. Daha sonra dağıtım bilinci zaten oluşur. Böylelikle dağıtım kıyasları olmaz. Cemil Meriç der ki: Kıyaslamak küçültür. Bizler de dağıtımları karşılaştırmaktansa, amacımızın ne olduğunu iyice sorgulamalı ve ona göre dağıtım belirlemeliyiz. Bazı penguenler, sadece dağıtımları değil, düşüncesizce bazı özgür yazılımlarını da kendi kullandıkları özgür yazılımın yanında aşağılama yoluna gidiyorlar. Gerçekten içler acısı bir durum… Hatta son derece feci olan bu duruma bazı “özgür yazlım topluluk yöneticileri” dahi düşebiliyor. İsim vermeden (e-dergileri okuyanlar bilir.) bir topluluk yöneticisi: “KDE mi GNOME mu?” sorusuna bakın nasıl cevap vermiş;
Tabii ki KDE, hiç üç harfli bir masaüstü ortamıyla beş harfli bir masaüstü ortamı bir olur mu? Bu durum özellikle bu masaüstü ortamlarının kareleri alındığında kendini daha açık olarak ortaya koyuyor. Birisininki dokuz, yani tek haneli, diğerininkiyse iki haneli, bence bu her şeyi açıklıyor. Konuya semantik yaklaştığımızda KDE, bir içindelik anlamı taşıyor, neredesin sorusuna verilen EVDE ve KDE arasındaki benzerliği herkes kabul edecektir. GNOME’a bakarsak: G NO ME (G BANA UYMAZ), yani iyi güzel ama bana gitmiyor, yakışmıyor alt metniyle karşılaşıyoruz.
Birilerine sanırım bir siyasi parti liderinin ebced hesabı yapar vaziyetini anımsatmış olabilir bu paragraf ama, hakikaten verilen yanıt hiç bilimsel değil, bilimsellikten öte ise etik değil. Eğer burada sayın penguen “Bana göre KDE daha iyi. Ben onu daha çok seviyorum, o yüzden daha güzel.” gibi bir cevap verse idi elbette kimse bir şey diyemez ama, verilen bu yanıt birini yüceltirken, diğerini yermektedir. Bu ise bence “GNU/Linux” ve “Özgür Yazılım” felsefesine hiç uymamaktadır. Ayrıca burada penguen tarafından yerilen “Gnome” u oluşturan GTK+(GIMP Toolkit) araç takımının, aslında GIMP için yazıldığından habersiz olacak ki bir başka soruya şöyle cevap veriyor;
Grafik uygulamalarıyla iç içe olduğunuzu biliyoruz. Günlük işlerinizde, hangi grafik uygulamalarını kullanıyorsunuz?
Çizim konusunda yeteneğim yok ama grafikle hobi olarak uğraşıyorum yine de. Uzun zamandır pek fazla uğraşamadım çizimle ama zamanım oldukça bir şeyler yapmak isterim yine. Pardus depolarındaki GIMP, UFRaw, Gwenview ve KolourPaint günlük ihtiyaçlarım için sıkça kullandığım uygulamalar. Bunun dışında yine depolarda bulunan Inkscape ile MyPaint’i ve oyun alanımdaki birkaç grafik aracını daha kullanıyorum zaman zaman.
“G NO ME (G BANA UYMAZ)” evet uyup uymaması saygı duyulur ama; bazı şeyler de ise bir vicdan muhasebesi yapıp ona göre konuşmak gerekir diye düşünüyorum.
Neyse, bu örneği insanların çokça bu tarz konularda sürekli bir kıyas yapıp, konuya bir topluluk yöneticisinin bile subjektif bakabileceğini göstermek için yazdım. Ben evinde Pardus (KDE ön tanımlı), Fedora (Gnome ön tanımlı), taşınabilir bilgisayarında Xubuntu (XFCE ön tanımlı) ve Backtrack (KDE ön tanımlı) kullanan birisi olarak dağıtımların ve bunların üzerinde gelen veya sonradan kurulan, resmi depolarda olsun olmasın her türlü “özgür yazılımın” birbiri ile kıyaslanmasını son derece yanlış buluyorum. Çünkü her biri farklı zevklerde ve farklı amaçlar güden kullanıcılar için geliştirilmektedir. Hal böyle iken özgür yazılımları kıyaslamanın çok mantıksız bir tutum olduğunu düşünüyorum. Evet, şu olur. Bir dağıtım veya yazılım kalabalık ve destekçisi bol bir grup tarafından kullanılabilir ve sevilebilir. Hatta avantajları da bol olabilir ama bir grup insana yine de hitap etmeyebilir. İşte bu yüzden iyilik ve kalite de tartışılabilir. Örneğin MS Windows’u kullanan ve seven milyonlarca insan var. Onun çok kişi tarafından kullanılması ve desteğinin çok olması, iyi olduğunun bir göstergesi de kesinlikle değildir. Mesele hitap ettiği kitledir. Bu olaya böyle bakmak gerekir. Şimdi diyeceksiniz ki o paralı. Bu sözü çevrenizde ki insanların kaçının bilgisayarına ücret vererek Windows nevi işletim sistemi kurduğunu tekrar düşünerek söyleyin…
Neyse bunu da geçelim. Pardus’a IRAF kurulumunu anlatacaktık fazla uzadı. Asıl konuya gelelim;
IRAF(Image Reduction and Analysis Facility) National Optical Astronomy Observatories (NOAO) tarafından geliştirilmekte olan, Görüntü İşleme ve Analiz programı olarak gökbilimciler tarafında sıklıkla kullanılan bir yazılımdır. Gökbilimciler dünyada belki de Bilgisayar Müh. ve programcılardan sonra en fazla Linux kullanan kişilerdir. Çünkü yazılımlarının çoğunu GNU/Linux altında yazarlar. Ve yazılan bu yazılımların çoğu da doğal olarak özgür yazılımlardır.
Çoğu gökbilimci çalışmalarını Linux üzerinde yapar dedik fakat, kullandıkları dağıtımların ne olduğu ve neden belirli dağıtımları seçtikleri ise benim ilgilendiğim bir meseledir. Çoğu gökbilimci PHOEBE, IRAF, Nightfall vb… yazılımları RedHat veya Debian tabanlı dağıtımlar üzerinde koşarlar nedeni ise gayet basit. İnternet’te onlar için dokumanı hemen bulabiliyor olmalarıdır. Ve onlarında, öğrencilerine ve çevrelerine yayacağı dağıtım da doğal olarak kullandığı dağıtımlar olacaktır. İşte bu noktada birazcık düşünmemiz gerekiyor. Bir bilim insanı işine odaklanır, her iş yapan insanda olduğu gibi… Dolayısıyla çalışacağı dağıtım üzerinde pek fazla sorun çıksın istemez. Sorun çıkmasından daha da öte, her türlü ihtiyaç duyacağı gelecekteki yazılımları da, sorunsuz şekilde kurmayı ve çalıştırmayı ister… Ülkemizde de çoğu gökbilimci hala RedHat veya Debian tabanlı dağıtımlar kullanmaktadır. Bunlardan en bilindik olanları ise Ubuntu ve Fedora’dır. Bu yüzden de Türk bilim insanları Pardus’a hala çekinerek bakmaktadır.
Biz bu kanıyı yıkarak IRAF’ı Pardus 2009.2(>) üzerine kurup sorunsuzca çalıştığını tüm insanlara anlatmaya çalışacağız. Şimdi siz de şunu diyor olabilirsiniz. “Eee hani kıyaslama kötü idi.” Şu yanlış anlaşılmasın. Burada Pardus’un diğer dağıtımlardan üstünlüğü değil. Pardus’un da en az diğer dağıtımlar kadar güçlü olduğunu göstermeye çalışacağız.
IRAF Kurulumu
Adım 1:
su - parola: parola_gir pisi it tcsh pisi it glibc pisi it lib-compat pisi it binutils pisi it xorg-font pisi it xorg-font-extra
(Bu paketleri konsol yerine paket yöneticisinden kurmanızı öneririm. Bazı paketler deponuzda yoksa pardus-devel deposunu “Paket Yöneticisi” ‘ne ekleyiniz.)
wget http://yucelkilic.com/yamcinin_gucu/ldso_1.9.11-15_i386.deb
Burada uzantının .DEB olduğuna dikkat ediniz. Merak etmeyiniz bu durumu esasında mükemmel bir düşünce olan fakat maalesef şu an geliştilmesi durdurulmuş bir proje olan “HEMEN KUR” yazılımı ile aşacağız. “Hemen Kur” projesi ile de en yakın zaman da ilgilenmeyi düşünüyorum. Hemen Kur’u buradan indirebilirsiniz. İndirdiğiniz arşivi;
tar -xvf hemenkur-pre-alpha-0.0.3.tar.gz
komutunu vererek açın.
cd hemenkur-pre-alpha-0.0.3
komutunu vererek “hemenkur-pre-alpha-0.0.3” dizinin içerisine girin ve “BENI_OKU “ dosyasını dikkatli bir şekilde okuyunuz. Orada kurulum talimatı çok iyi bir şekilde anlatılmış.
Okunanlar dikkate alınarak;
./hemen_kur
komutu verilerek “hemen_kur” kurulur.
Şimdi istediğimiz .DEB paketini kurabiliriz demektir. İlk indirdiğimiz deb paketini kuralım. İndirdiğimiz paketin olduğu dizine gidelim ve şu komutu verelim;
hemenkur debian ldso_1.9.11-15_i386.deb
Not: Hemen kur hakkında yardım için konsolda “hemenkur –yardim” komutunu da verebilirsinz. Yanız dikkat edilmesi gereken şudur. “Hemen kur” kurulum yaparken yüklenilen paketin bağımlılık listesinin kurulumunu kullanıcıya bırakır bu yüzden ilk önce kurulan paketin bağımlılıkları araştırılıp kurulmalıdır. Sizden bu esnada bağımlılık istenirse(libc6 gibi) “e” tuşuna basarak devam ediniz. Bu aşamada hiçbir sorun çıkmayacaktır. (Çünkü libc5/libc6 yı kurduk.)
Şekil 1. “Hemen Kur” bağımlılık sorgusu
wget http://yucelkilic.com/yamcinin_gucu/termcap-compat_1.2.3_i386.deb hemenkur debian termcap-compat_1.2.3_i386.deb
Ve bu paketin kurulumu tamam. Diğer .DEB paketleri de bu şekilde kurulmalıdır.
Şekil 2. “Hemen Kur” ile paket kurulumu
Yine aynı şekilde bağımlılık sorulduğunda “e” tuşuna basıp devam ediyoruz. Sorunsuzca kurulacaktır.
IRAF için gerekli olan ön paketler kuruldu.
Adım 2:
IRAF kullanıcısı oluşturma;
Pardus > Sistem > Kullanıcı Yöneticisi‘nden şekilde ki gibi “iraf” kullanıcısını ekleyiniz. Ev dizinini “/iraf/iraf/local” şekline ayarlayınız. Kullanıcı kabuğunu “/bin/tcsh” olarak ayarlayınız. Çünkü IRAF programı bu kabukta çalışır. “Yönetici Hakları” kutucuğunu
işaretlemeyi unutmayınız. Kullanıcı grupları sekmesine de girip “adm” ve “sys” gibi yönetim gruplarına dahil etmeyi unutmayınız.
Şekil 3. “iraf” kullanıcısını Pardus’a ekleme
Şimdi sırasıyla şu komutları veriniz.;
Root olun;(su – komutunu veriniz.)
chown -R iraf /iraf su iraf mkdir /iraf/irafbin mkdir /iraf/irafbin/bin.linux mkdir /iraf/irafbin/noao.bin.linux mkdir /iraf/x11iraf mkdir /iraf/extern cd /iraf/iraf wget http://iraf.noao.edu/iraf/ftp/iraf/v214/PCIX/as.pcix.gen.gz tar -zxf as.pcix.gen.gz rm as.pcix.gen.gz cd /iraf/iraf/unix/bin.redhat/ mv * ../bin.linux/ cd /iraf/irafbin/bin.linux wget http://iraf.noao.edu/iraf/ftp/iraf/v214/PCIX/ib.rhux.x86.gz tar -zxpf ib.rhux.x86.gz rm ib.rhux.x86.gz cd /iraf/irafbin/noao.bin.linux wget http://iraf.noao.edu/iraf/ftp/iraf/v214/PCIX/nb.rhux.x86.gz tar -zxpf nb.rhux.x86.gz rm nb.rhux.x86.gz setenv iraf /iraf/iraf/ cd $iraf/unix/hlib source irafuser.csh
[[Şimdi IRAF kurulumu tamamlanması için birkaç komut daha vereceğiz. Şimdi vereceğimiz komutun ardından size bir takım sorular sorulacak. Varsayılan ayarlar için “Enter” tuşuna basarak geçiniz. Her şey yolunda gittiyse hiç bir “Failed” mesajı almadan kurulum tamamlanacak. ]]
su -c './install' parola: “root parolanızı girin.”
Ayrı bir konsol açın((Alt+F2—> konsole) ve sırasıyla şu komutları verin ;
su - parola: “root parolanızı girin.” wget http://yucelkilic.com/yamcinin_gucu/libgpm2_1.20.4-3.1_i386.deb hemenkur debian libgpm2_1.20.4-3.1_i386.deb
Bağımlılıklara “e” diyerek geçiyoruz.
wget http://yucelkilic.com/yamcinin_gucu/libncurses5_5.7+20081213-1_i386.deb hemenkur debian libncurses5_5.7+20081213-1_i386.deb
Diğer açık konsola geçin(son olarak, “su -c ‘./install‘” komutunu verdiğiniz konsola.);
cd /iraf/x11iraf/ wget http://iraf.noao.edu/iraf/ftp/iraf/x11iraf/x11iraf-v2.0BETA-bin.redhat.tar.gz tar -zxf x11iraf-v2.0BETA-bin.redhat.tar.gz mv lib.redhat lib.linux mv bin.redhat bin.linux su -c “./install” parola: “root parolanızı girin”
[[Yine size sorulacak sorulara “Enter” tuşuna basarak devam edin.]]
rm x11iraf-v2.0BETA-bin.redhat.tar.gz
Şimdi DS9 kuracağız.;
wget http://hea-www.harvard.edu/saord/ds9/archive/linux/ds9.linux.6.2.tar.gz tar -zxf ds9.linux.6.2.tar.gz rm ds9.linux.6.2.tar.gz su -c 'mv ds9 /usr/local/bin/' exit exit (Şu an normal Pardus ev kullanıcısının kabuğunda olmalısınız.) cd mkdir ~/IRAF cd ~/IRAF mkiraf
“mkiraf” komutu ile IRAF’ın çalışmasını sağlayacak login.cl ve uparm dizinimiz oluştu.
Şimdi;
xgterm & ds9 &
Bu komutlardan sonra açılan “xgterm” terminaline gidiyoruz. Ve “cl” komutunu veriyoruz.
(Not “cl” komutu mkiraf komutundan sonra oluşan login.cl ve uparm dizininin olduğu dizinde verilmelidir. “mkiraf” komutu kendi “home” dizininizin altında dilediğiniz yerde oluşturulabilir. Bu kurulum için ~/IRAF dizininin içinde anlatılmıştır.)
Şekil 4. IRAF Pardus Üzerinde Koşarken…
Ve işte her şey hazır! IRAF’ınızı güle güle kullanın;)
Referanslar:
1) http://geco.phys.columbia.edu/~rubab/iraf/iraf_step_by_step_installation